|
пулининг хориждаги нархини сақлаб қолишга ҳаракат қиладилар. Бу ишни чет эл товарларини импортга олувчиларнинг талабини чеклаш воситасида, масалан, импортга рухсатни озайтириш йўли билан амалга оширадилар. Бундай пайтда турли хил мамлакатларда алмашиниш нархлари ўртасидаги мутаносиблик бузилади. Бу бузилиш айрим давлатлар чет эл пулларининг жараёнларига қаттиқ тўсқинлик кўрсатган пайтдагина юз беради. Негаки, у тўсқинлик қилмаса, савдогар пул алмаштиришдан фойда кўриши мумкин. Одамлар бу ишга муккасидан кетадилар. Натижада ҳар хил алмашиниш нархлари ўртасидаги мутаносиблик қайта тикланади. Алмашиниш муносабатларига нисбатан қилинган бундай тўсқинликларнинг кўпгина мамлакатларда уруш йиллари ва иқтисодий кризис пайтларида бўлиши маълум ва машҳурдир. Биламизки, бундай вақтларда пулга оид муносабатларини чеклаб қўйган давлат пулининг нархи бошқа давлатдаги пулга оид низомларга қараб бошқаларникидан фарқ қилади. Масалан, қайси бир давлатда бир хил алмашиниш баҳоси низоми қўлланса, ўз пули билан мазкур давлат пули ўртасидаги расмий алмашиниш нархи барқарорлашади. Негаки, марказий банк ҳам, рухсат этилган бошқа банклар ҳам чет эл валюталари операциялари билан шуғулланиши ҳуқуқига эга бўлиб, уларни барқарор нархда олиб, барқарор нархда сотадилар.
Бир хил алмашиниш нархи низомига амал қилмайдиган, марказий банки чет эл валюталарини белгиланган нархда сотиб олиш ёки сотиш мажбуриятини ўз зиммасига олмаган мамлакатларда чет эл валюаталарининг нархлари таклиф ва талабга қараб, вақти-вақти билан ўзгариб туради. Таклиф ва талабга қараб, чет эл валюталари нархларининг ўзгариб туришига рухсат берувчи давлатларда алмашиниш низоми ўзгарувчан алмашиниш нархлари низоми дейилади. Ундаги алмашиниш нархлари у билан бошқа давлатлар ўртасидаги нархларнинг ўзгариб туришигагина қараб эмас, халқаро тижорат ҳаракатини чеклаш ёки қандайдир сабаб билан турли давлатларнинг савдо баланслари бузилишига қараб ҳам ўзгараверади. Айрим мамлакатларда ўзгарувчан алмашиниш нархлари низомига қонунан рухсат этилади. Масалан, Ливан ҳукумати таклиф ва талаб асосида кечадиган кундалик ўзгаришларга қараб, алмашиниш нархларининг ўзгаришларига рухсат беради. Айрим мамлакатларда эса ўзгарувчан алмашиниш нархлари низоми таъқиқланганига қарамасдан шахслар ўртасида расмий нархларга мутлақо тўғри келмайдиган нархларда чет эл валюталари савдоси бўлаверади.
125-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143